Een pacemaker is een apparaat om het hartritme te ondersteunen. Aanvankelijk werden pacemakers gebruikt om alleen een te traag hartritme (bradycardie) te corrigeren. Tegenwoordig worden ze ook gebruikt bij een te snel hartritme (tachycardie) en bij patiënten met een risico op een hartstilstand of met hartfalen.
Het apparaat ter voorkoming van een hartstilstand wordt met implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) aangeduid en bij hartfalen wordt het apparaat een biventriculaire pacemaker of cardioresynchronisatie therapie (CRT) genoemd. In het geval dat het hart stil komt te staan of onregelmatig klopt, zal de pacemaker een elektrische prikkel geven, waarmee de normale hartslag weer hersteld wordt. Het hart is met de pacemaker verbonden door elektrodes, deze worden ook wel leads genoemd. De connectie van deze leads op de pacemaker is internationaal gestandaardiseerd, zodat pacemakers en leads van verschillende fabrikanten uitwisselbaar zijn.
U heeft een pacemaker ter ondersteuning van uw hart. Het functioneren van de pacemaker moet regelmatig worden gecontroleerd. Vanwege de beschikbaarheid van een programmer kan het uitlezen van een Medtronic pacemaker op korte termijn plaatsvinden. Alle andere typen pacemakers kunnen op afspraak worden gecontroleerd bij HartKliniek. Hiervoor wordt dan een afspraak gemaakt met de desbetreffende firma. Tijdens een pacemakercontrole wordt met het programmeerapparaat gecontroleerd of uw pacemaker nog naar behoren functioneert en of de instellingen van het apparaat nog geschikt zijn voor uw aandoening. Zo nodig worden de instellingen aangepast om de samenwerking tussen de pacemaker en uw eigen hart zo optimaal mogelijk te maken.
Voor pacemaker controles beschikt HartKliniek over een Medtronic programmer. Voor het uitlezen van andere pacemaker-merken kan een afspraak worden gemaakt met de desbetreffende firma.
U hoeft zich niet speciaal voor te bereiden voor een pacemakercontrole.
U mag bij dit onderzoek uw kleding en schoenen gewoon aanhouden. Tijdens het onderzoek bewaken wij continu uw hartritme. Verder wordt er door middel van een zogenaamde ‘telemetriekop’ gecommuniceerd met uw pacemaker. Deze telemetriekop wordt boven op uw borstkast bovenop de pacemaker gelegd. Het kan zijn dat u tijdens de metingen wat voelt. Meestal is dit een licht/zwaar gevoel in het hoofd of hartkloppingen. Dit gevoel varieert sterk per persoon. U kunt het misschien als vervelend ervaren, maar het kan geen kwaad. De cardioloog en/of pacemakertechnicus die het onderzoek uitvoeren, proberen deze momenten zo kort mogelijk te houden.
Een ICD of Implanteerbare Cardioverter Defibrillator lijkt op een pacemaker, maar is aanmerkelijk geavanceerder. Een ICD kan te snelle kamerhartritmestoornissen opsporen en beëindigen. Hij geeft dan een inwendige elektrische schok af bedoeld om een hartstilstand te voorkomen. De ICD treedt ook in werking bij een te trage hartfrequentie (bradycardie). Hij werkt dan als een normale pacemaker. Er bestaan ook ICD-systemen waarmee zowel snelle boezemritmestoornissen als kamerritmestoornissen worden behandeld.
ICD's worden niet gecontroleerd en/of geprogrammeerd bij HartKliniek. Patiënten van HartKliniek die tevens ICD-drager zijn, worden naast op de poli-cardiologie van HartKliniek, periodiek teruggezien voor ICD-controle in het ziekenhuis dat de ICD heeft geïmplanteerd. Dat geldt ook als er sprake is van een biventriculaire (tweekamer) pacemakerfunctie naast de ICD.