Uw hart pompt het bloed in uw lichaam rond en voorziet zo alle organen van hun voedingsstoffen. In grote lijnen kan hartfalen opgedeeld worden in hartfalen met een verminderde pompfunctie van het hart en hartfalen met een behouden pompfunctie van het hart.
Bij een verminderde pompfunctie is de hartspier verzwakt en niet meer in staat om voldoende bloed rond te pompen om aan de lichamelijke behoefte te voldoen. Door een verminderde pompwerking of congestie door het niet goed doorstromen van het bloed in het hart, blijft het bloed soms achter (stuwing in bijvoorbeeld de longen, buik of benen) en komt het niet aan waar nodig is waardoor sommige organen daardoor te weinig zuurstof krijgen. Hierdoor kunt u vocht gaan vasthouden, wordt u benauwd bij inspanning of platliggen en raakt u eerder vermoeid.
De klachten die u merkt, zijn vooral kortademigheid en kriebelhoest. Ook bij zitten en liggen kunt u kortademig worden. Misschien slaapt u op meerdere kussens om wat meer lucht te krijgen. Als het hart minder goed pompt, komt het lichaam zuurstofrijkbloed te kort. Door dit tekort voelt u dat uw spierkracht minder is dan vroeger. Ook spieren hebben immers zuurstof nodig en zij gaan 'protesteren' als zij dit minder aangeboden krijgen door het hart. U merkt dan dat u sneller moe wordt bij inspanningen, zoals (trap)lopen of boodschappen doen.
In het algemeen kunnen de volgende klachten worden ervaren:
Medicijnen zijn nodig om de klachten te verminderen en te voorkomen dat hartfalen erger wordt. Neem uw medicijnen dagelijks nauwkeurig volgens voorschrift in. Welke middelen en in welke hoeveelheid wordt voorgeschreven verschilt per persoon. Vaak worden verschillende medicijnen tegelijk gegeven. De doseringen en de samenstelling van het 'combinatiepakket' aan hartmedicijnen kunnen door de cardioloog worden aangepast als u op het spreekuur komt. Maatwerk in behandeling is namelijk erg belangrijk. Hieronder ziet u de meest gebruikte medicijnen bij hartfalen.
Bij hartfalen houdt uw lichaam vocht vast. U krijgt daarom plaspillen om het vocht af te voeren. Door de toename van vocht, raakt het lichaam uit balans en kan het hart niet goed meer doorpompen. Door het overschot uit te plassen, kan de vloeistofbalans in het lichaam weer worden hersteld. Zelfmanagement is een belangrijk onderdeel van een succesvolle behandeling, het levert een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van leven en verbetert de prognose.
Naast plaspillen krijgt u bij hartfalen meestal ook een ACE-remmer. Een ACE-remmer verwijdt bepaalde bloedvaten en 'ontlast' het hart. Hierdoor daalt uw bloeddruk en dus de tegendruk vanuit de vaten die het hart ondervindt. Het hart heeft dan minder moeite om het bloed rond te pompen. Uw hart wordt zo minder belast en uw klachten nemen af.
Bètablokkers (β-blokkers) vertragen de hartslag en verlagen de wandspanning in het hart zelf. Hierdoor kan de pompkracht verbeteren en kunnen klachten verminderen.
Angiotensine-receptor neprilysine-inhibitor (ARNI) is een geneesmiddel dat is ontstaan uit de combinatie van twee bloeddrukverlagende geneesmiddelen (Sacubitril en Valsartan). Het effect van de twee geneesmiddelen samen zorgt voor minder belasting van het falende hart.
SGLT2-remmers zoals dapagliflozine en empagliflozine hebben een gunstig effect heeft op het voorkomen van ziekenhuisopnames en sterfte door hartfalen. Het werkingsmechanisme van deze medicijnen is nog niet volledig opgehelderd, maar lijkt vooral te berusten op het uitplassen van glucose en zout.
IJzergebrek komt veel voor bij patiënten met hartfalen. IJzer suppletie door middel van een intraveneus infuus is een relatief nieuwe behandelingsmogelijkheid bij hartfalen, met een gunstig effect op de klachten. Lees hier meer over de ijzerbehandeling bij HartKliniek.
Het hart kan door verschillende oorzaken gaan ‘falen’. Bijvoorbeeld als de hartspier is beschadigd door een hartinfarct. De meest voorkomende oorzaken van hartfalen zijn coronairlijden, hartinfarct, hoge bloeddruk, hartklepgebreken, hartspierziekten of hartritmestoornissen.
Naast de eerder genoemde oorzaken kan er ook acuut hartfalen optreden. Zo kan er in een kort tijdsbestek vocht ophopen in de longen, wat zorgt voor een acute en hevige benauwdheid en kortademigheid. Deze klacht wordt ook wel astma cardiale genoemd. De klacht verergert meestal bij een liggende houding. De klacht komt daarom vaak 's nachts voor. Bij ernstige benauwdheid raadt HartKliniek u aan om direct uw huisarts of 112 te bellen.
Het advies is om bij hartfalen dagelijks een beperkte hoeveelheid vocht te drinken (altijd in overleg met uw cardioloog, meestal maximaal 1,5 tot 2 liter) en zeer spaarzaam te zijn met zout of helemaal geen zout meer te gebruiken. Al het vocht dat u drinkt komt immers in uw bloedbaan terecht en moet worden rondgepompt door uw hart. Zout zorgt er daarnaast voor dat vocht wordt vastgehouden in het lichaam. Dit kan op langere termijn zorgen voor verergering van het hartfalen.
U kunt zelf veel doen om klachten van hartfalen te verminderen en ernstige klachten tegen te gaan. Zorg dat u fit blijft, beweeg daarom regelmatig. Voor de een betekent dit dagelijks een halfuur wandelen of fietsen. Voor een ander betekent het een keer extra de trap op of de tuin in lopen. Bij ernstig hartfalen (kortademigheid bij stilstaan of zitten) kunnen deze inspanningen al te veel zijn. U moet zich dan niet forceren.
Overgewicht is een extra belasting voor het hart. Door gezond te eten en regelmatig te bewegen raakt u overtollige kilo’s kwijt. Blijf wel voldoende eten zodat u een normaal gewicht behoudt. Drink liever geheel geen alcohol of beperk het drinken van alcohol tot 1 glas per dag. Alcohol is slecht voor uw hart en kan hartfalen verergeren. Stop met roken. Roken vermindert de doorbloeding van de hartspier. Daardoor kan de conditie van uw hart (verder) achteruit gaan. Meervoudig onverzadigde vetzuren lijken de kans op ernstig hartfalen te verminderen. Eet bij voorkeur 2 keer per week vette vis (zoals makreel, zalm of haring).
Vliegreizen maken kan. Maar als u ook met medicijnen lichte klachten houdt, dan wordt verblijf op grote hoogte (boven 1.500 tot 2.000 m) en in heel warme en vochtige gebieden afgeraden. Als u zittend in een stoel al kortademig bent, dan kunt u beter niet autorijden.
Seksuele disfunctie komt veel voor bij patiënten met cardiovasculaire ziekten en kan worden veroorzaakt door vaatproblemen, bijwerkingen van geneesmiddelen, psychologische factoren, vermoeidheid en depressie. Er is weinig onderzoek verricht naar de risico's of mogelijk (on)gunstige effecten van seks bij patiënten met hartfalen. Klachten als kortademigheid, hartkloppingen of pijn op de borst kunnen in zeldzame gevallen optreden. Schroom niet om uw klachten en onzekerheden te bespreken met uw cardioloog.
Klachten en verschijnselen van verslechtering waarbij u contact op moet nemen met ons voor een vervroegde controle-afspraak zijn: