Holiday Heart

De feestdagen komen er weer aan: een heerlijke tijd vol met dierbaren, familieleden en natuurlijk feestelijke hapjes en drankjes. Hoewel het prima is om tijdens de feestdagen te genieten van oliebollen, appelflappen en toastjes met Franse kaas, moet je oppassen dat je jezelf niet plotseling en ongemerkt in een echte braspartij bevindt. Te veel alcoholische drankjes drinken, kan namelijk leiden tot de hartritmestoornis atriumfibrilleren (ook wel ‘boezemwoelen’) waarbij het hart opeens heel snel en onregelmatig gaat kloppen. Deze aandoening wordt het ‘Holiday Heart Syndrome’ genoemd, of te wel in het Nederlands ‘het vakantiehart’. Het vakantiehart is sterk geassocieerd met bingedrinken waarbij tijdens een feestje in korte tijd minstens vier tot vijf glazen alcohol worden gedronken door mensen die normaliter geen of slechts met mate alcohol nuttigen.

Waarom is dit schadelijk voor uw gezondheid? Atriumfibrilleren – bijvoorbeeld wanneer het wordt uitgelokt door te veel alcohol in te korte tijd drinken, terwijl uw lichaam dat niet gewend is - kan leiden tot bloedstolsels, beroertes, hartfalen en zelfs hartaanvallen.

Het vakantiehart werd bijna een halve eeuw geleden voor het eerst beschreven toen er werd opgemerkt dat er veel patiënten werden opgenomen in het ziekenhuis met hartritmestoornissen na ‘bingen’. Deze gebeurtenissen bleken vaker voor te komen in het weekend en op feestdagen, wanneer mensen meer geneigd zijn de teugels iets losser te laten en zich eerder laten verleiden tot een glaasje.

Bij verhoogde alcoholconsumptie treden er veranderingen op in het hart, met name in de calciumverwerking van de hartcellen, waardoor de elektrische geleiding van het hart verstoord kan worden. Deze afwijkingen in de calciumverwerking kunnen een onregelmatige hartslag veroorzaken. Daarnaast kan een plotselinge overdaad aan alcoholconsumptie ook elektrolytstoornissen van natrium en kalium geven, met als gevolg veranderingen in de communicatie en aansturing vanuit de hersenen naar het hart. Tenslotte heeft (langdurig) alcoholmisbruik ook een direct giftig effect op het hartweefsel, wat schade aan de hartcellen kan veroorzaken.

Naast alcoholconsumptie wordt ook overmatig eten tijdens de feestdagen - vooral van verzadigde vetten, zoals in oliebollen, en natrium (zout) - in verband gebracht met hartaandoeningen en een verhoogd risico op atriumfibrilleren. Grote maaltijden blijken een overmatige stimulatie van de maag- en hart-zenuw (nervus vagus) te verhogen, die specifieke lichaamsfuncties regelt, zoals de spijsvertering en hartslag. Het eten van flinke porties kan bovendien de bloedspiegels van hormonen verhogen die de bloeddruk en hartslag verhogen.

Symptomen en risico's

De meest voorkomende klacht van het vakantiehart is het plotselinge ontstaan van hartkloppingen. Je hebt dan het gevoel dat je hart ineens heel snel klopt, alsof je aan het rennen bent, terwijl je in werkelijkheid stilstaat. In rust klopt je hart dan meer dan 150 slagen per minuut, soms met onregelmatige, extra versnellingen. Deze hartkloppingen kunnen met tussenpozen optreden of zelfs continu aanwezig zijn. Hierbij kun je erg kortademig worden, duizelig voelen of zelfs flauwvallen. Sommige mensen ervaren ook pijn op de borst, vooral als de hartslag heel hoog is, soms wel rond de 200 per minuut.

Als je deze hartkloppingen herkent, stop dan onmiddellijk met alcoholinname, doe rustig aan en maak een afspraak bij je huisarts of bel 112 als er bijkomende klachten optreden, zoals de kortademigheid en duizeligheid.

Bij HartKliniek is er veel expertise op het gebied van atriumfibrilleren. Hoewel we weten dat ook een gezond hart door een plotselinge, hoge inname van alcohol op hol kan slaan, is het verstandig dat de cardioloog van HartKliniek onderzoek doet om onderliggende hartaandoeningen, zoals zuurstofgebrek door vernauwde bloedvaten of een hartspieraandoening, uit te sluiten. Atriumfibrilleren kan namelijk niet alleen door alcohol worden uitgelokt, maar ook door heel veel (aangeboren én verworven) hartaandoeningen.

Atriumfibrilleren veroorzaakt door het vakantiehart verdwijnt meestal door te stoppen met alcoholgebruik. In de meeste gevallen verdwijnen de episodes de volgende ochtend of in de loop van de middag, maar soms kan atriumfibrilleren langer aanhouden. Als de hartslag dan nog niet spontaan is hersteld, zijn er medicijnen nodig om de hartfrequentie te vertragen, en soms is opname in HartKliniek nodig voor een elektrische cardioversie (een elektroshock) om het normale hartritme (het sinusritme) te herstellen.

Het gevaar van atriumfibrillen is dat het risico op een hersenberoerte toeneemt, vooral als je al behandeld wordt voor hoge bloeddruk en suikerziekte. Afhankelijk van het type behandeling dat nodig is en/of de bijbehorende risicofactoren, moeten patiënten daarom vaak beginnen met bloedverdunners, medicijnen die het risico op bloedstolsels en hersenberoertes verminderen. Ook daarom is het belangrijk om een afspraak bij uw huisarts te maken als u denkt dat uw hart niet goed klopt.

Preventie

Het beste dat je kunt doen om geen vakantiehart te krijgen, is geen of slechts met mate alcohol te drinken en vooral niet aan bingedrinken te doen. Over het algemeen wordt aanbevolen om op oudejaarsnacht en andere feestavonden niet meer dan één tot hooguit twee glaasjes champagne te drinken met ruim waterinname tussendoor. Ook is het verstandig om vet, suikerrijk en zout voedsel te beperken en overeten te vermijden. Hoewel het niet is bewezen, lijkt cafeïne zoals in koffie en cola, ook bij te dragen aan het ontstaan van hartritmestoornissen zoals atriumfibrilleren.

Wat leren we hier nu uit? Hoewel het belangrijk is om optimaal van de feestdagen te genieten (erbij te zijn), is matiging de sleutel tot een gezond hart.