Waarom discrimineren tussen man en vrouw in de behandelkamer nodig is

Laten we voorop stellen dat gezondheid vooroordeel overstijgt. Toch is het tijdens behandelingen soms nodig om de leeftijd, het geslacht en de etniciteit van een patiënt in acht te nemen. Iedereen kan ziek worden, maar we zijn niet allemaal even vatbaar voor een ziekte en ook het risico op bijvoorbeeld hartfalen hangt van genetische verschillen af.

De term ‘vrouwenhart’ hoort u vast vaker voorbijkomen. In deze Q&A met cardioloog Menno Baars praten we u bij over de belangrijkste risicofactoren, symptomen en behandelingsmogelijkheden voor de vrouw met hartklachten.

In hoeverre verschilt het mannenhart van het vrouwenhart?

Als we puur naar de vorm kijken dan is het vrouwenhart kleiner dan het mannenhart. Niet alleen de spier, maar ook de vaatjes er omheen (kransslagaderen) zijn kleiner en kunnen eerder verstopt raken.

Het proces van vernauwende bloedvaten is anders bij vrouwen. Waar de aderverkalking bij mannen voornamelijk heel precies op een goed aanwijsbare plek vooraan in de bovenliggende grote kransslagvaten zit, gebeurt dit bij de vrouw vaak over langere afstand verderop in het bloedvat en/of ook in de kleinere vaatjes. Hierdoor is bijvoorbeeld dotteren (oprekken van een kransslagader) soms lastiger en soms geheel niet mogelijk. Bij vrouwen treden gemiddeld ook vaker spasmen op en is er hogere kans op plotse verscheuring van de bloedvaten.

Zijn er voor man en vrouw ook verschillende risicofactoren?

Voor zowel de man als vrouw geldt een aantal klassieke risicofactoren. De meest bekende zijn:

• Verhoogd risico als er hartinfarcten in de familie voorkomen, op jongere leeftijd (onder 65).
• Mensen met suikerziekte hebben een hoge kans op het ook krijgen van hart- en vaatziekten.
• Verhoogd risico bij roken. Bij meisjes onder 15 jaar is het roken extra kwalijk t.o.v. jongens. Dit heeft onder meer met de hormonale ontwikkeling te maken tijdens de pubertijd.
• Verhoogd cholesterol en/of een verhoogde bloeddruk.

Bij vrouwen zijn er hormonaal-gerelateerde risicofactoren die de kans op hartziekten verhogen. Zo zijn zwangerschapscomplicaties gerelateerd aan hart-en vaatziekten op vroege leeftijd. Denk daarbij aan hoge bloeddruk (hypertensie), zwangerschapsdiabetes, zwangerschapsvergiftiging of als er bijvoorbeeld meerdere miskramen zijn geweest. Langdurig gebruik van de pil kan invloed hebben op bloedklonters en aderproblemen op latere leeftijd.

Daarnaast is menopauze een belangrijk aandachtspunt. Bij overgang op jonge leeftijd (onder 35-40 jaar) is er hogere kans op hart- en vaatziekten. Dit komt omdat oestrogeen een beschermende werking heeft op de bloedvaten. Hoe later de overgang komt, eigenlijk hoe beter.

Wat zijn de belangrijkste verschillen in symptomen tussen man en vrouw?

De klachten bij vrouwen presenteren zich vaak anders dan bij mannen. Vage klachten zoals kortademig, vermoeidheid, beklemmende bh, soms ook buiklachten. Bij de man is een van de voornaamste klachten de bekende druk ‘als een olifant’ op de borst, bij koude weersomstandigheden. Daarnaast komen de klachten bij mannen vaak met inspanning. Vrouwen ondervinden de klachten ook vaak in rust.

Is er een andere behandeling nodig bij vrouwen met hartklachten?

Als cardioloog moet je de juiste vragen stellen en je verdiepen in de levensstijl van de vrouw met klachten. Dit met een scherp oog op de vrouwspecifieke risicofactoren.

Het kan voorkomen dat er bij een onderzoek van het vrouwenhart niets naar voren komt. Toch moet je dan als cardioloog verder doorgraven dan bij mannen en goed luisteren naar de patiënt. Als er bijvoorbeeld normale schone bloedvaten zijn, dan kan er toch sprake zijn van pijnklachten als gevolg van zuurstoftekort in het hart. Wat we in dit soort gevallen kunnen doen is een proefbehandeling met medicijnen of een DFE stress echo test. Hierbij wordt er fysieke (niet mentale) stress uitgeoefend op het hart. Daarmee is heel goed te zien of bepaalde delen van het hart niet goed samenknijpen. Als dat zo is dan krijgt het gebied te weinig zuurstof. We kijken dan naar de functie van het bloedvat.

Wat is de beste cardioloog voor een vrouwenhart?

De beste cardioloog voor een vrouw is er een die aandacht geeft aan vrouwspecifieke factoren en goed kijkt naar hoe een vrouw in het leven staat. Vrouwencardiologie is een (nog) niet beschermde titel, dus je kunt als vrouw eigenlijk wel bij elke cardioloog terecht, maar er zijn enkele cardiologen in Nederland die zich hierin extra gespecialiseerd hebben.

Zijn bepaalde hartklachten te voorkomen?

Wees bewust en ga bekende risicofactoren uit de weg. Niet roken, genoeg bewegen, alles met mate eten en stress vermijden. Dit laatste is ook absoluut een risicofactor voor aderverkalking. Let dus goed op jezelf en vraag om hulp en begeleiding waar nodig.

Meer weten over het vrouwenhart, symptomen en de mogelijke onderzoeken bij HartKliniek? Lees hier meer.