arrow_left Alle nieuwsitems

Voed je hart wijs! Deel 2

In Nederland hebben ongeveer 1,5 miljoen mensen een chronische hart- of vaatziekte. In de meeste gevallen is atherosclerose (in de volksmond aderverkalking) de oorzaak. In dit stuk geven cardioloog Bettina Massaar van HartKliniek en diëtist/leefstijlcoach Karlijn Koudstaal van NutriCentrum gezamenlijk antwoord op de vraag hoe je ervoor kan zorgen dat je de hart en bloedvaten vitaal blijven, met extra nadruk op voeding. Zij geven dit weer in een stappenplan. In de eerste publicatie van dit artikel werden stap 1 tot en met 5 gedeeld van het stappenplan, hoe je als hartpatiënt kan opletten om je bloedvaten gezond te houden en verdere aderverkalking tegen te gaan.

Deze week stap 6 tot en met 10, deze stappen gaan dieper in op de voeding. De nieuwe richtlijn van de Gezondheidsraad 2023 wordt hierin meegenomen.

Stap 6: Minder zout en suiker.

“Eet fors minder zout, gemiddeld krijgt een volwassen persoon in Nederland 9 gram zout binnen per dag. En juist zout verhoogt direct de bloeddruk” aldus diëtist Karlijn. “Zowel zout als suiker zijn smaakmakers waardoor wij mensen van nature graag producten met zout eten en producten met suiker. Dat zit verankerd in ons lichaam, wat wil zeggen dat wij als baby al een voorkeur hebben voor producten met zoete en zoute smaak. Het is daardoor voor velen lastig om te weerstaan,” vervolgt Karlijn. Juist deze twee ingrediënten komen veel voor in kant-en-klare producten omdat ze als smaakversterkende middelen worden gebruikt.


“Het advies is maximaal 6 gram zout per dag te eten. Heb je nierproblemen of gebruik je plasmiddelen of heb je hartfalen of hoge bloeddruk dan wordt deze hoeveelheid nog aangepast, bespreek dat dan met je arts” stelt Bettina. “Zout beschadigt dus indirect door te hoge bloeddruk de vaatwanden doordat de druk op de vaatwand hoger wordt . Suiker en zetmeel veroorzaken vaatontstekingen door glucosepieken. Zij worden in de lever omgebouwd in kleine cholesterol ‘bolletjes’, cholesterol kan zo in de vaatwanden dringen, welke de bouwstenen zijn voor plaques in de aderen. Deze plaques zijn de oorzaak van aderverkalking. Dus terughoudendheid met zowel zout als suiker en zetmeel zijn belangrijk,” aldus Bettina.


“Wees voorzichtig met bijvoorbeeld kant- en klare soepen, sausjes en kruidenmengsels, deze spannen de kroon. En probeer nootjes altijd zonder zout te eten. Dat is misschien minder lekker, maar je kan overal aan wennen. En in plaats van zout kan je wel andere kruiden gebruiken, bijvoorbeeld verse kruiden”, aldus Karlijn. Bettina vervolgt: “Ja zeker , verse kruiden geven veel smaak aan je eten. Ik gebruik zelf graag basilicum, peterselie, koriander , chili en dille. Ook ui en knoflook geven smaak aan het eten. Wat ook een speciale smaak aan gerechten kan geven is verse citroen, limoen en sinaasappelsap. Ik gebruik zowel het sap als snippertjes van de schil ( biologisch ) die geven een verrassend smaak effect . Voeg geroosterde, niet gezouten noten erbij, en je hebt waarschijnlijk geen zout meer nodig.”


Leuk weetje: Calcium in je voeding vermindert het effect van zout op de bloeddruk, dus voldoende calcium in de voeding is een aanrader. Calcium zit niet alleen in melkproducten !), maar ook in noten, zaden, vis en groenten (maar wees voorzichtig met kaas, hier zit juist veel zout in)

Stap 7: Let op je vetten.

Er bestaan grofweg twee soorten, verzadigde en onverzadigde vetten. “Het doel voor iedereen is om juist wel producten te eten met gunstig onverzadigd vet en beperkt te eten van producten met verzadigd vet. Veel verzadigd vet in je voeding verhoogt namelijk je cholesterol. Onverzadigd vet zorgt ervoor dat je lichaam cholesterol beter verwerkt.”

  • Onverzadigd vet zit o.a. in plantaardige oliën, vette vis, avocado, noten, zaden en pitten.
  • Verzadigd vet zit in koek, chocola, gebak, snack, roomboter, harde margarine in een wikkel, kokos- en palmolie, vet vlees, volle melkproducten en kaas (48+ of hoger).

    “Het draait dus altijd om een goede verhouding binnen iemands eetpatroon van voldoende producten met goede vetten. Denk bijvoorbeeld ook aan de omega 3-vetzuren, dit zijn belangrijke meervoudig onverzadigde vetzuren. De bekendste zijn ALA en de (vis)vetzuren EPA en DHA. Ze beschermen tegen hart- en vaatziekten, zijn goed voor de bloedvaten, helpen bij een goed werkende hersenfunctie en passen binnen een gezond eetpatroon. Vandaar dat het eten van vette vis wordt geadviseerd.”
  • ALA is onder andere te vinden in lijnzaadolie, raapzaadolie, koolzaadolie, sojaolie, walnoten en plantaardige (dieet)margarines. EPA en DHA zitten vooral in vis en schaal en schelpdieren.

    Stap 8: Groenten en fruit.

    “In groenten en fruit zitten bioactieve stoffen zoals bij voorbeeld: luteïne, lycopeen, antioxidanten, bètacaroteen en meer. Deze stoffen beschermen weefsels en ondersteunen orgaanfuncties” zegt Bettina. “Ik word altijd heel blij van fruit en groente.” stelt Karlijn vervolgens “Ik begrijp dat niet iedereen groente lekker vindt, maar het is zo goed voor de gezondheid van je bloedvaten! En je mag alles eten, alle kleuren van de regenboog: rood, geel, oranje, groen, paars. Je mag lekker variëren. De gezondheidsraad raadt aan om dagelijks ten minste 200 gram groente en 200 gram fruit te eten. Maar ik adviseer mijn cliënten altijd: hoe meer hoe beter!”

    Stap 9: Zuivel.

    De gezondheidscommissie heeft onvoldoende studies gevonden die bruikbaar waren voor haar evaluatie over zuivel in het algemeen of subgroepen van zuivel. “Het is lastig dat er nog steeds geen goed onderzoek is naar verschil in effect tussen volle en minder vette zuivel. Op de spreekuur willen veel mensen via de voeding hun LDL cholesterol verlagen, want ze willen liever geen medicatie zoals ‘statines’ gebruiken. Je kunt vaak heel wat bereiken met het aanpassen van je voeding. Maar per persoon moet worden gekeken wat een goed advies is bij zuivel en met welke reden de cliënt naar de diëtist komt. De meeste kaasproducten en andere volle zuivelproducten bevatten veel verzadigd vet.


    Het verminderen van volvette kaas of overstappen naar minder vette producten zoals magere (smeer)kaas, magere zuivelspread en naar halfvolle of magere melk, helpt om het LDL-cholesterol te verlagen. Een paar kilogram afvallen helpt ook om je LDL cholesterol te verlagen , Karlijn : “Als diëtist en leefstijlcoach kijk ik naar het gehele voedingspatroon van iemand, en niet persé naar één product.


    Zuivel past binnen een gezond eetpatroon want het bevat een mooie hoeveelheid eiwit. Je kunt prima twee porties (glas of kommetje) per dag nemen. En het is bovenal belangrijk om iets te doen wat je kan volhouden. Vind je magere melk of halfvolle melk lekker, dan zou ik dat adviseren. Maar lust je alleen volle melk in je koffie, dan mag dat ook. De diëtist kijkt dan ook naar hoe je wel kan zorgen voor een goede verhouding vetzuren, zodat je bijvoorbeeld je LDL zo laag mogelijk kan krijgen.”

    Stap 10: Supplementen.

    De Gezondheidsraad heeft ook gekeken naar bepaalde verrijkte producten en supplementen. Uit onderzoek blijkt dat producten die verrijkt zijn met plantensterolen en/of -stanolen zoals bepaalde margarines of zuivelproducten –, kunnen helpen het LDL-cholesterol te verlagen, ook bij mensen die cholesterolverlagende statines gebruiken. “Echter, dit is maar een maximaal 10% verlaging” zegt Karlijn.


    “Wij cardiologen schrijven onder andere statines voor om het LDL cholesterol te verlagen. Het gaat daarbij om het halen van doelencijfers, welke op basis van grote studies in de wetenschappelijke richtlijnen zijn opgenomen. Vaak komen patiënten met voorstellen om andere producten te gebruiken. Ik refereer dan naar de gezondheidsraad,” stelt Bettina.


    De Gezondheidsraad zegt: “Over supplementen met monacoline K, uit rodegistrijst, kan de commissie geen aanbevelingen doen, omdat er onvoldoende studies over zijn. Studies naar supplementen met een lagere dosering visvetzuren, vergelijkbaar met 1 tot 3 porties vis per week, laten zien dat die waarschijnlijk geen gezondheidswinst opleveren. Over supplementen met hoge doseringen visvetzuren, kan de commissie ook geen aanbeveling doen omdat er wisselende uitkomsten zijn.”


    Karlijn vervolgt: “Deze omega 3 vetzuren zijn wel heel belangrijk voor onze gezondheid, indien iemand geen vis eet en ook niet met zijn of haar voeding dit binnenkrijgt, kan het zeker verstandig zijn om een goede omega 3 olie als supplement bij te nemen.”

    Tot slot

    Natuurlijk is voeding heel persoonlijk, er zijn altijd uitzonderingen, en kan je in een heel specifieke situatie verkeren, bijvoorbeeld indien je allergisch bent of een bepaalde aandoening hebt (bijvoorbeeld nierfalen), of wanneer je vis gewoon niet lekker vindt. Dan zijn er altijd alternatieven om te eten en mogelijkheden om een supplement te nemen. Heb je hierover nog vragen dan kan je dit de volgende keer op de spreekuur van de HartKliniek met je arts bespreken. Of maak een afspraak met een diëtist van NutriCentrum, gespecialiseerd in hart- en vaatziekten.


    Wij wensen iedereen: “eet smakelijk!”


    Lees hier meer nieuws

    Alcohol minderen: 5 voordelen voor je hart

    We weten allemaal dat te veel drinken slecht is voor de gezondheid. Welke voordelen ervaar je als je de alcohol laat staan? [...]

    Holiday Heart

    Hoewel het prima is om tijdens de feestdagen te genieten van oliebollen en toastjes met kaas, moet je oppassen voor een braspartij. [...]

    HartKliniek blijft spelers Almere City FC cardiaal screenen

    Ook dit seizoen blijft HartKliniek verbonden aan Almere City FC. De zorgorganisatie, gespecialiseerd in hart- en vaatziekten, verzorgt [...]

    phone