Gebroken hart syndroom

Het ‘gebroken hart syndroom’ is een syndroom die gekenmerkt wordt door acuut optreden van hartfalen, vaak na een emotionele of fysieke uitlokkende factor (denk bijvoorbeeld aan liefdesverdriet, het verlies van een dierbare of een ziekte). De medische benaming van het ‘gebroken hart syndroom’ is een ‘takotsubo cardiomyopathie’ of ‘stress-geïnduceerde cardiomyopathie’.

Presentatie

Patiënten presenteren zich vaak met symptomen vergelijkbaar met die van een acuut coronair syndroom (ACS). Bij lichamelijk onderzoek kunnen symptomen van (acuut) hartfalen gevonden worden. Het ECG is vaak afwijkend, waaronder ST elevatie over de voorwand (lijkend op een acuut voorwandinfarct), repolarisatiestoornissen (negatieve T- toppen) en geleidingsstoornissen (Qt verlenging, linkerbundeltakblok). In het bloedonderzoek kan het troponine of NT-proBNP verhoogd zijn. Het echocardiogram toont het typische beeld van hypo- of akinesie van het apicale deel van het hart met daarbij hyperkinesie van de basale delen (ook wel ‘apical ballooning’ genoemd). Aangezien de klachten lijken op die van een ACS wordt vaak een hartkatheterisatie uitgevoerd, hierbij worden dan geen vernauwingen in de kransslagvaten gevonden, maar wel de typische ‘apical ballooning’.

Op onderstaande afbeelding (links) is een angiogram van de linkerventrikel zichtbaar met het beeld van ‘apical ballooning’. De afbeelding aan de rechter kant toont de vergelijking met een Japanse ronde pot, met brede bodem en smalle hals, die gebruikt wordt om inktvissen te vangen (tako betekent inktvis en tsubo betekent pot).

Behandeling

Bij patiënten die zich presenteren met heftige klachten en/of acuut hartfalen dient behandeling gestart te worden. De behandeling is dan ook gelijk aan de behandeling voor patiënten met (acuut) hartfalen. Hemodynamisch stabiele patiënten worden behandeld middels hartfalen medicatie waaronder een bètablokker en ace-remmer. Diuretica worden gestart indien er sprake is van volume overload. Soms zijn bloedverdunners nodig, vooral bij ernstige akinesie van de apex. Hemodynamisch instabiele patiënten worden aanvullend behandeld met zuurstoftherapie, (non)invasieve beademing en/of inotropica/ vasodilatoren. Dit is gelukkig niet vaak nodig en complicaties zijn zeldzaam.

In principe worden patiënten minimaal 24 uur lang opgenomen op de cardiologie afdeling met continue ECG registratie. Indien er sprake is van een stabiele situatie en indien patiënten goed zijn ingesteld op eventuele medicatie kunnen zij ontslagen worden naar huis met leefregels. De prognose is goed en meestal herstelt men binnen 2 weken volledig. Het wordt geadviseerd om na 6 tot 8 weken een nieuw echocardiogram te maken om te evalueren of de linkerventrikelfunctie weer is hersteld.

Etiologie en epidemiologie

Deze vorm van hartfalen is zeldzaam en komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, en vooral bij postmenopauzale vrouwen. Ongeveer 90% van de patiënten met dit syndroom zijn postmenopauzale vrouwen. Van alle patiënten die zich op de spoedeisende hulp presenteren met een verhoogd troponine en verdenking op een ACS, heeft 1-2% een takotsubo cardiomyopathie. De pathofysiologie van de takotsubo cardiomyopathie is niet geheel duidelijk. Meest waarschijnlijk is er sprake van een catecholamine-gerelateerde cardiotoxiciteit. Stress veroorzaakt vaak verhoogde levels van catecholamines. Catecholamines kunnen vervolgens o.a. microvasculaire disfunctie/ schade veroorzaken.