Valkuilen bij de diagnostiek van boezemfibrilleren en boezemflutter

Het opsporen en herkennen van boezemfibrilleren en boezemflutter (kortheidshalve boezemfibrilleren) zijn van grote betekenis vanwege de belangrijke ermee gepaard gaande morbiditeit, maar ook vanwege de goede behandelingsmogelijkheden. We komen in de dagelijkse praktijk echter situaties tegen waardoor deze ritmestoornis niet of te laat herkend, dan wel over gediagnosticeerd wordt.

De klinische presentatie is meestal hartkloppingen. Deze worden met name ervaren bij een paroxysmaal (aanvalsgewijs) karakter en bij jongere personen. Wanneer de ritmestoornis chronisch wordt of de persoon ouder is wordt de irregulaire hartactie minder duidelijk of in het geheel niet als zodanig ervaren. Wanneer zo’n situatie onbehandeld langdurig bestaat kan dit leiden tot (ernstig) hartfalen, als eerste presentatie aan de huisarts of cardioloog. Syncope is een andere uiting van boezemfibrilleren, ten gevolge van de abrupte verandering in hartfrequentie bij het begin van een episode, waarbij het slagvolume ineens afneemt.

Ook kan wegraking optreden bij de beëindiging van de ritmestoornis, wanneer de sinusknoop het ritme niet meteen overneemt. Dit staat bekend als het sick sinus syndroom. Angina pectoris kan optreden bij paroxysmen van boezemfibrilleren wanneer door de hoge kamerfrequentie een wanverhouding van aanbod en vraag van zuurstof ontstaat. Angina ontstaat dan onafhankelijk van inspanning. Soms geeft boezemfibrilleren/flutter in het geheel geen symptomen en loopt de persoon onvermoed het risico op trombo-embolieën. Screening in de oudere populatie is daarom belangrijk. Tenslotte kan boezemfibrilleren tot plotselinge hartstilstand leiden en wel bij de aanwezigheid van een extra verbinding tussen atria en ventrikels. Hierdoor wordt de AV-knoop omzeild en kan boezemfibrilleren in ventrikelfibrilleren ontaarden. Dit treedt vooral op bij jonge mannen en bij een hevige inspanning.

Electrische registratie van de hartkloppingen is een vereiste om de diagnose “boezemfibrilleren” te stellen. Een diagnose op basis van palpatie van de pols is niet voldoende. Het 12 afleidingen ECG is daarbij het meest informatief. Bij zo’n registratie wordt vaak een computerdiagnose geleverd. Hierbij moet men op zijn hoede zijn omdat dit een bron van fouten kan zijn. De diagnose kan ten onrechte gesteld worden (zie figuur 1), met als gevolg onnodige start van antistollingstherapie. Ook kan de onjuiste diagnose van boezemflutter gesteld worden, terwijl het boezemfibrilleren betreft (figuur 2). Dit kan gevolgen hebben voor de behandelingsstrategie. Ook kan de diagnose gemist worden, hetgeen met name geldt voor boezemflutter, wanneer een-kanaals ambulante registratietechniek gebruikt wordt (bijvoorbeeld via smartphone-apps met gebruik van linker en rechter arm electroden. Hiermee wordt een afleiding 1 geregistreerd waarin een boezemflutter meestal slecht of niet zichtbaar is (figuur 3).

Figuur 1

Figuur 2

Figuur 3

Tabel Klinische presentatie van boezemfibrilleren/flutter

Samenvattend is de diagnose boezemfibrilleren/flutter niet altijd “straight forward”, maar moet men bedacht zijn op de gevarieerde klinische en elektrocardiografische presentatie.

Heeft u inhoudelijke vragen aangaande het onderwerp van deze nieuwsbrief? Stuurt u dan gerust een email naar communicatie@hartkliniek.com.