Ook bij zwangeren is het van belang oog te hebben voor een acuut coronair syndroom

Waar praten we over?

Helaas zijn hart- en vaatziekten de belangrijkste oorzaak van maternale sterfte. Hoewel ischemische hartziekte slechts 2% van de cardiovasculaire aandoeningen tijdens de zwangerschap uitmaakt, is een acuut coronair syndroom (ACS) een belangrijke oorzaak van maternale sterfte. Verantwoordelijk voor ongeveer 20% [1] van de maternale cardiovasculaire sterfgevallen in deze periode [2][3]. Dit treedt zelfs 3 tot 4 keer vaker op bij zwangere vrouwen dan bij niet-zwangere vrouwen van dezelfde leeftijd [4]. Het treft naar schatting 3–10 van elke 100.000 zwangerschappen [4,5,6,7].

Met de toename van geboortes bij vrouwen ouder dan 40 jaar kan een ACS tijdens de zwangerschap vaker voorkomen. In Nederland (zo meld het CBS)is per 2022 de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun 1^e zwangerschap doormaken met 30,3 jaar boven het Europese gemiddelde. Dit verhoogde risico benadrukt de noodzaak voor behandelende artsen zoals huisartsen om ACS bij zwangere vrouwen vroegtijdig te herkennen en adequaat te handelen; gesteund door de beschikbare richtlijnen.

Wat zijn de risico’s en oorzaken

Een ACS kan op elk moment tijdens de zwangerschap optreden, het komt echter het vaakst voor in het derde trimester en de vroege post-partumperiode [7]. Een grote retrospectieve studie toonde aan dat meer vrouwen een acuut myocardinfarct kregen in de post-partumperiode dan in de ante-partumperiode (53,5% versus 20,6%) [8]. Spontane Coronair Arterie Dissectie [9] komt het meest voor in de postpartum periode; in de ante-partum periode blijkt coronair lijden en trombose de hoofdoorzaak te zijn.

De incidentie van ACS tijdens de zwangerschap varieert van 1,7 tot 6,2 per 100.000 zwangerschappen [2][3], dit risico is groter wanneer de moeder een hogere leeftijd, vooral boven de 40 jaar.

Hoe te herkennen

Er zijn veel oorzaken van pijn op de borst tijdens de zwangerschap. ACS-achtige aandoeningen, zoals longembolie, myocarditis, pericarditis, Takotsubo cardiomyopathie en aortadissectie, kunnen ook tijdens de zwangerschap voorkomen. Toch is het van een essentieel belang om een ACS altijd te overwegen en uit te sluiten, gezien het verhoogde risico op een hartaanval tijdens de zwangerschap en zijn gevolgen[4].

Zwangere vrouwen met ACS presenteren zich meestal met dezelfde symptomen als niet-zwangere vrouwen, zoals pijn op de borst, kortademigheid, en uitstralende pijn naar de arm of kaak.

Hoe te (be)handelen

De richtlijnen van de European Society of Cardiology (ESC) uit 2018 bevelen aan een multidisciplinaire (met een nauwe betrokkenheid van bijvoorbeeld cardioloog, gynaecoloog en anesthesist )benadering worden bij de behandeling van ACS tijdens de zwangerschap. Waarbij er rekening moet worden gehouden met zowel de gezondheid van de moeder als die van de foetus (continu foetaal toezicht is essentieel om mogelijke effecten van de behandeling op de baby te monitoren) [3].

Als er ook sprake is van een Myocardinfarct met passende ECG afwijkingen:

Dan is een percutane coronaire interventie (PCI) de voorkeursbehandeling voor zwangere vrouwen met een zogenoemde STEMI (ST-elevatie myocardinfarct). [3]. Hoe eerder dit uitgevoerd kan worden des te kleiner kan de beschadiging blijven van het hart van de moeder. Dit moet snel worden uitgevoerd om de doorbloeding van het hart te herstellen en verdere schade te voorkomen.

Als antistolling in de behandeling overwogen wordt is ongefractioneerde heparine en lage doses aspirine worden als veilig beschouwd tijdens de zwangerschap [3][9][10]. Indien nodig kan clopidogrel worden toegevoegd voor duale antistollingstherapie (DAPT), maar dit moet zo kort mogelijk worden toegepast om risico’s voor de foetus te minimaliseren [3][10]. Over het gebruik van andere antistollingsmiddelen zoals bivalirudine, prasugrel en ticagrelor zijn er slechts beperkte gegevens beschikbaar [3][10]. En enkel te overwegen bij bezwaren bij eerder genoemde medicatie met natuurlijk zorgvuldige observatie van moeder en baby.

Bètablokkers worden om hun eigenschappen van bloeddruk verlaging en hartslag verlaging in dergelijke situaties voorgeschreven daarnaast zijn ze ook beschermend tegen belangrijke ritme verstoringen en worden over het algemeen als veilig beschouwd, hoewel niet-selectieve bètablokkers en atenolol vermeden moeten worden vanwege mogelijke effecten op de foetale groei [3][11].

Samenvattend

Hoewel ACS gelukkig zelden voorkomt tijdens de zwangerschap, vormt het een significant risico voor zowel moeder als kind. Een vroege herkenning door betrokken (huis)artsen is cruciaal voor een snelle en effectieve behandeling. Met behulp van de richtlijnen van de ESC en multidisciplinaire samenwerking aan te moedigen, kunnen complicaties worden geminimaliseerd en de uitkomsten voor zowel moeder als kind worden verbeterd.